فتق در کودکان چیست؟
انواع شایع فتق شامل فتق کشاله ران ( هرنی اینگوئینال ) و فتق نافی است که فتق کشاله ران شایعترین فتق در کودکان می باشد. در حقیقت در این فتق محتویات شکم مثل روده یا پرده های دور روده از طریق کانال بیضه و کشاله ران، وارد فضای کیسه بیضه می شود. علت این امر ضعف دیواره عضلات شکم است که اجازه خروج محتویات شکم را می دهد و معمولا در نوزادان با تولد زودرس، سابقه خانوادگی مثبت فتق، در نوزادان با بیضه پایین نیامده و برخی بیماری های بافت همبند بیشتر دیده می شود.
علائم فتق در کودکان
علامت اصلی فتق در کودکان، برآمدگی است که می توان آن را زیر پوست کشاله ران یا کیسه بیضه مشاهده نمود. این برآمدگی ممکن است بعد از گریه کردن یا زور زدن کودک بزرگ تر شود. این برآمدگی ممکن است هر چند وقت یک بار ایجاد شده و خود به خود از بین رود. ممکن است وقتی کودک آرام است یا خواب، کوچک تر شود و یا از بین برود. این برآمدگی ها ممکن است در یک یا هر دو طرف کشاله ران خود برآمدگی داشته باشند.
سایر علائم فتق در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد و ناراحتی که با استراحت بهبود می یابد.
- سنگینی یا فشار در کشاله ران ها
- کیسه بیضه متورم
- سوزش در محل برآمدگی
- بدخلقی و مشکل در تغذیه نوزادان
اگر کودک فتق حبس یا خفه شده داشته باشد، باید سریعا به یک بهترین متخصص اطفال مراجعه نمود. علائمی که در صورت نشاهده باید سریعا به پزشک مراجعه نمود، عبارتند از :
- درد یا حساسیت شدید.
- قرمزی و کبودی در اطراف محل برآمدگی
- بدون اشتها
- تب
- تهوع و استفراغ
- مدفوع خونی
علل فتق در کودکان
بین 12 تا 14 هفته پس از رشد جنین، بیضه ها یا تخمدان ها در شکم نزدیک کلیه ها تشکیل می شوند. با ادامه رشد کودک، آنها به تدریج به سمت پایین شکم حرکت می کنند. همانطور که آن ها به سمت پایین حرکت می کنند، بخشی از صفاق (لایه نازکی از بافت که داخل شکم را می پوشاند) که به بیضه می چسبد، با آن به داخل کیسه بیضه کشیده می شود و کیسه یا کیسه هایی را تشکیل می دهد. نوزاد ممکن است در چند ماه اول زندگی دچار فتق شود. این به دلیل ضعف در عضلات شکم اتفاق می افتد.
در واقع همه نوزادان با یک مسیر تونل مانند به نام کانال اینگوینال متولد می شوند. کانال اینگوینال از شکم کودکتا اندام تناسلی او امتداد دارد. در طول رشد جنین، بیضه های نوزاد پسر در داخل شکم او تشکیل می شود. سپس بیضه های او از طریق کانال مغبنی به داخل کیسه بیضه حرکت می کند. معمولا کانال اینگوینال قبل از تولد بسته می شود. اما گاهی اوقات تا آخر راه بسته نمی شود. این یک سوراخ از شکم کودک به کانال اینگوینال ایجاد می کند. هنگامی که این اتفاق می افتد، روده کودک می تواند از طریق دهانه بلغزد و سبب فتق شود.
فتق در نوزادان دختر نادر است، اما امکان ایجاد آن نیز ممکن است. کودکان دختر نیز کانال مغبنی دارند. فتق مغبنی در نوزادان دختر ممکن است شامل بخشی از دستگاه تناسلی آنها مانند تخمدان باشد.
بیش تر بخوانید => خروسک در کودکان
فتق در کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک متخصص اطفال باید بتواند فتق اینگوینال را از طریق معاینه فیزیکی تشخیص دهد. با بررسی و معاینه آن ها می توانند متوجه برآمدگی در کشاله ران یا کیسه بیضه کودک در حین گریه یا زور زدن باشند. در صورتی که کودک به اندازه کافی بزرگ شده باشد، از کودک می خواهد تا بایستد و یا سرفه کند. این در حالی است که وی به دنبال برآمدگی است.
دلایل راش پوستی در کودکان
امکان ماساژ دادن فتق توسط پزشک نیز امکانپذیر است.
سونوگرافی نیز از جمله آزمایش هایی است که برای تشخیص فتق در کودکان ممکن است تجویز شود.
انواع فتق در کودکان
انواع فتق در کودکان به شرح زیر است :
فتق کشاله ران
فتق کشاله ران می تواند دو طرفه یا یک طرفه باشد و از نظر آماری در سمت راست بیشتر دیده می شوداین مشکل در پسران به مراتب بیشتر از دختران رخ می دهد. شایعترین شکایت والدین در فتق کشاله ران، این است که نوزاد در هنگام گریه بیضه اش برجسته شده و بعد از مدتی برجستگی از بین می رود .
گاهی والدین این امر را جدی نمی گیرند و در مراجعه به پزشک تأخیر می کنند اما نکته مهم این است که والدین باید هر گونه تورم و برجستگی در ناحیه بیضه و کشاله ران را جدی بگیرند و سریعأ به پزشک مراجعه نمایند .تشخیص معمولا با معاینه توسط پزشک است و تأیید آن با انجام سونوگرافی میسر می باشد.
فتق نافی
نوع دیگری از فتق در نوزادان فتق نافی است که در حدود ۱۰ درصد کودکان دیده می شود و نسبت بروز آن در دختر و پسر تفاوتی ندارد. علت آن عدم بسته شدن کامل بند ناف بعد از تولد است.
درمان فتق در کودکان
جهت درمان فتق در کودکان، پزشک معاینات لازم را انجام می دهد و علائم فتق را بررسی می کند.
در ادامه به بررسی راه های درمان این بیماری می پردازیم:
درمان فتق کشاله ران
درمان فتق کشاله ران بعد از تأیید پزشک، جراحی است و هیچ درمان جایگزینی ندارد. این مسئله که فتق کشاله ران به صورت اپیزودیک باعث تورم شده و سپس محتویات روده به محل طبیعی خود بر می گردد، باعث می شود برخی والدین فکر کنند که گذر زمان باعث بهبودی آن می شود. اما باید یادآوری کنم که فتق هیچ گاه خود به خود بهبود نمی یابد و انجام جراحی غیر اورژانس، که یک عمل ساده است، باعث خاتمه مشکل می شود .
در صورت عدم انجام جراحی، این احتمال وجود دارد که در آینده محتویات روده وارد فضای کانال شوند و به علت پیچ خوردگی یا تورم، نتوانند به محل خود برگردند که این امر را با اصطلاح فتق مختنق می شناسند که بسیار دردناک و مورد اورژانس بوده و نیاز به جراحی اورژانس دارد. در صورتی که بلافاصله عمل نشود، می تواند باعث گانگرن روده و پارگی آن و حتی در مواردی با تأخیر باعث مرگ شود .بنابراین تشخیص زودرس و درمان جراحی فتق اهمیت زیادی دارد.
از جمله مواردی که گاهی با فتق کشاله ران اشتباه می شود هیدروسل یا تجمع مایع در اطراف کیسه بیضه است، که علائم آن بسیار شبیه به فتق است و به دو نوع ارتباطی و غیر ارتباطی تقسیم می شود .نوع غیر ارتباطی معمولا مشکل خاصی ندارد و در بیشتر موارد در کودکان تا سن یک سالگی بدون درمان خاصی مایع جذب می شود . اما نوع ارتباطی معمولا همراه با فتق است و طبیعتا همانطور که قبلا گفتیم نیاز به درمان جراحی دارد .گاهی هیدروسل تا سنین بالا باقی می ماند که این موارد هم نیاز به جراحی هیدروسلکتومی دارد.
درمان فتق نافی
فتق نافی در اکثر موارد تا یک سالگی بسته می شود و نیاز به درمان ندارد اما در موارد زیر باید درمان جراحی را برای فتق نافی در نظر گرفت :
- فتق نافی تا سن ۳ الی ۴ سالگی بسته نشود .
- بعد از یک سالگی بزرگتر شود.
- با فشار ملایم به شکم برنگردد و یا دردناک شود و تغییر رنگ دهد.
- اندازه آن بیش از ۱/۵ سانتی متر باشد.
- در بزرگسالی دیده شود.
- برخی فکر می کنند بستن یا گذاشتن سکه بر روی فتق نافی باعث درمان آن می شود، اما باید دقت کرد که این اقدامات نه تنها باعث بهبودی نمی شوند بلکه گاهی منجر به آسیب به کودک می گردد.
